عظمت علامه حسن‌زاده آملی و جامعیت ایشان حقاً مثال‌زدنی است
تاریخ انتشار: ۲ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۵۰۶۴۸
به گزارش خبرگزاری مهر، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه تهران، در همایش ملی فلسفه معنویت با تاکید بر آرا علامه حسن‌زاده آملی که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تهران برگزار شد، گفت: این همایش به نام مردی عظیم و کسی که جامع معقول و منقول و میراث‌دار علوم عریق و اصیل شیعی بود برپا می‌شود؛ مردی که زمانه او را نشناخت و شاید نسل‌های آینده عظمت او را بشناسند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی ادامه داد: او در هر قلمروی که مرتبط با دین و حکمت و معرفت بود، در جای خود سرآمد بود و کمتر افرادی را می‌توان سراغ داشت که واجد چنین ویژگی‌ها باشند و نمایان شوند. عظمت علامه حسن‌زاده آملی و جامعیت ایشان حقاً مثال‌زدنی است و جز نوادر شیعه محسوب می‌شوند.
رشاد با بیان اینکه بنده کمابیش با آن بزرگوار انس داشتم و سال‌ها هر هفته از تهران به قم آمده و تا آخر شب در خدمتشان بودم، اظهار کرد: با اشعار ایشان انس ویژه دارم و مدتی بنا داشتم که دیوان فقهای ادیب را تصحیح و تنقیح کنم و ابتدا دیوان هادی سبزواری، امام خمینی (ره) و علامه حسن‌زاده آملی را کار کردیم. ایشان منظومه‌ای دارند که جزو بزرگ‌ترین منظومه‌ها و حدود ۱۴۰ صفحه و ۱۴۰۰ بیت و یک دوره عرفان است. عنوان آن را هم دفتر دل نام گذاشته‌اند که بنا شد آن را شرح کنم و جلساتی خدمت ایشان باشم و بودم.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه تهران اضافه کرد: ما از عنوان‌هایی که فرد برای کتاب و شعرش انتخاب می‌کند به دغدغه او پی می‌بریم؛ همین قاعده را اگر در مورد قرآن هم بررسی کنیم نام سور نشان می‌دهد قرآن به چه چیزی اهتمام داشته است و نشان می‌دهد در عین اینکه مفاهیم بلند و متعالی در قرآن مطرح است مسائل روزمره هم بیان شده است.
رشاد اظهار کرد: مطالب پرتکرار در آثار یک فرد هم دال بر بیان دغدغه است؛ علامه، کمتر شعر و قصیده‌ای دارند که خالی از شب و شیدایی و این نوع نگاه عاشقانه باشد. ایشان می‌فرمود من تا شب خوبی نداشته باشم روز خوبی هم نخواهم داشت و اشعار فراونی درباره شب هم در دیوانش وجود دارد. مثلاً در غزل قم ایها المزمل چقدر بر بیداری و سحر و شب تأکید دارد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: یکی از مفاهیم پرتکرار در اشعار ایشان مضمون عشق و ماده و واژه عشق یعنی عاشق و معشوق و … است؛ تقریباً یک سوم یا یک چهارم غزل‌هایش با این عنوان به کار رفته است. شهر عشق، درس عشق، صید عشق، شراب عشق، متاع عشق و… و. یکی دیگر از واژه‌های پرتکرار هم دل است؛ اندکی از غزل‌ها و اشعار او است که کلمه دل و حالت و وصف آن نیامده باشد.
دیوانی که می‌تواند متن درسی باشد
وی تأکید کرد: اگر حسن‌زاده آملی را به مثابه حسن زاده شاعر در نظر بگیریم، دیوان ایشان می‌تواند متن درسی باشد؛ دفتر دل ایشان ۱۴۰۰ بیت است که از جهت کمی و کیفی بسیار بلندقامت است و جای تدریس و بحث و مطالعه دارد و چون لسان آن شعر است، نباید مورد بی مهری قرار بگیرد.
رشاد با بیان اینکه اگر بخواهیم از ایشان با یک تعبیری یاد کنیم، می‌توان به او به مثابه قلب‌شناس بزرگ یاد کنیم، تصریح کرد: قلب گرانیگاه معرفت است و قرآن هم بیش از ۵۰ حالت و وصف در مورد قرآن دارد. در تحقیقی که اخیراً در روایات انجام شد، هزار و ۷۲۸ عنوان فرعی در مورد قلب از بین بیش از ۵ هزار روایت شناسایی شد (البته فقط واژه قلب و قلوب مورد تحقیق قرار گرفت نه فؤاد و واژگان مشابه) همچنین ۶۰۷ وصف و حالت مثبت و منفی در مورد قلب بیان شده است که اوج آن قلب سلیم است. اوصاف مثبت هم بیش از اوصاف منفی است. در مجموع اگر بگوییم ایشان یک قلب‌شناس برجسته بود، درست گفته‌ایم.
شخصیتی مشهور ولی مستور
همچنین حجت‌الاسلام محمدجواد رودگر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دبیر علمی همایش در سخنانی با بیان اینکه حقیقتاً علامه حسن‌زاده آملی گرچه معروف است ولی معروف مجهول است و گرچه مشهور است ولی مشهور مستور است، گفت: زوایای ناپیدای شخصیت این عالم ذوفنون همچنان برای حوزویان و دانشگاهیان شناخته نشده است و امیدواریم در طول زمان به قدر وسع وجودی خود ساحات شخصیتی این عالم ربانی را درک و دریافت کنیم.
وی افزود: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همانند سال‌های گذشته به مناسبت روز جهانی فلسفه، امسال هم برای بزرگداشت علامه حسن‌زاده آملی و متناظر با یکی از موضوعات ناپیدا و مورد نیاز دوره و زمانه ما یعنی فلسفه معنویت اقدام به برپایی این همایش کرد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: هدف همایش معرفی شخصیت علامه حسن‌زاده به عنوان الگوی معنویت صادق و صائب، تبیین فلسفه مضاف و معرفی آرا علامه در سایه معنویت متعالیه است؛ در این همایش توفیق یافتیم با برخی از استادان حوزوی و دانشگاهی که خودشان چند دهه از شاگردان علامه حسن‌زاده آملی بودند در ۱۴ جلسه با ۱۰ استاد مصاحبه و گفت‌وگو انجام شود. ۱۲ مقاله منتخب شدند که ۵ مقاله علمی پژوهشی بود و فصلنامه انوار معرفت مؤسسه امام خمینی (ره) این مقالات را مجدداً مورد ارزیابی قرار دادند و منتشر خواهد شد و همین مقالات در غالب کرسی‌های علمی ترویجی هم برگزار شده است.
وی تاکید کرد: این گفت‌وگوها با کسانی چون دکتر اعوانی، حمید پارسانیا، سیدعلی حسینی آملی، علی زمانی قمشه‌ای، آیت‌الله کمیلی، مهدی احدی و … انجام شده است و منشورات همایش بعداً در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
کد خبر 5948254منبع: مهر
کلیدواژه: آیت الله علی اکبر رشاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی هادی سبزواری حمید پارسانیا قرآن علامه حسن زاده آملی امام خمینی شیعه قرآن کریم ایام فاطمیه قرآن فاطمیه 1402 ایران مهدی سلحشور سازمان تبلیغات اسلامی قران حضرت زینب س آیت الله مصباح یزدی فعالیت های قرآنی نشست علمی منصور ارضی فلسطین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی علامه حسن زاده آملی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۵۰۶۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فضیلت‌گرایی اخلاق توحیدی برترین مرتبه اخلاق است
حسین هوشنگی؛ دانشیار فلسفه دانشگاه امام صادق(ع)، شامگاه ۴ اردیبهشت ماه در نشست علمی «مراتب اخلاق در قرآن کریم» که از سوی انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد با بیان اینکه تلقی عمومی از اخلاق متعارف برای رسیدن به سعادت این است که ما قواعد و اصول راهنمای ثابت، یکپارچه و هماهنگ داریم لذا چندگانگی و ذومراتب بودن در تلقی متعارف از اخلاق به ذهن متبادر نمی‌شود، گفت: علامه طباطبایی در تفسیر المیزان نظریه‌ای مطرح و مسالک سه‌گانه را بیان کردند ولی در میان فلاسفه غربی هم عمدتا این نکته قابل رصد است؛ دکارت دو دسته اخلاق متغیر و ثابت را بیان کرده و کانت هم اخلاق تدبیری و عقلی و تجربی را مطرح کرد و هگل هم به نحوی دیگر، بنابراین ساحات و مراتب اخلاق مسئله بدیعی نیست.
هوشنگی افزود: علامه طباطبایی در تعریف اخلاق گفته است فن و علمی است که از ملکات انسانی بحث می‌کند؛ ملکات، شاکله‌های پایدار نفس انسانی را می‌گویند که به قوای حیوانی، نباتی و انسانی انسان مرتبط است تا انسان با اتصال به آن فضایل استکمال پیدا کند. وی در جای دیگری تعریفی امروزی‌تر ارائه کرده و می‌گوید اخلاق، وظایف و مسئولیت‌هایی است که انسان نسبت به خود، خدا و دیگران در جهت کسب سعادت خودش باید عمل کند و تعهد داشته باشد.
وی در ذیل آیه ۱۵۶سوره بقره «الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ» به بحث فضایل و رذایل پرداخته است، ادامه داد: انسان باید با آراستن نفس خود به فضایل، استکمال پیدا کند و رذایل را از خود دور سازد؛ این تعریف به خودی خود نوعی تصلب و ایستایی و ثبات و یکپارچگی را به ذهن متبادر می‌کند و آن اینکه نفس انسان یکسری رذایل و فضایلی دارد و اخلاق این صفات را دسته‌بندی کرده و می‌گوید انسان چگونه باید از رذایل دور و به فضایل آراسته شود. براساس این تعریف اینکه ما اخلاق را یک فرایند متغیر بدانیم که تصلب ندارد درست نیست.
دانشیار فلسفه دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: این تعریف از علامه به روشنی فضیلت‌گرایانه است یعنی ایشان اخلاق و عمل اخلاقی را عملی می‌داند که برآمده از فضایل نفسانی و یا معطوف به آن باشد مثلا کسی که ملکه شجاعت دارد تصادفی در وجود او رخ نمی‌دهد بلکه او همیشه فعل شجاعانه از خود بروز می‌دهد؛ امروزه در فلسفه اخلاق در کنار فضیلت‌گرایی، پیامدگرایی هم مطرح است یعنی فعلی اخلاقی است که به نتیجه مفید و نافعی بینجامد؛ البته در مراد از نافع‌بودن محل بحث است که ملاک، نفع جمعی است یا فردی و یا کمال و ارزش‌ها.
وی با بیان اینکه وظیفه‌گرایی هم در کنار فضیلت‌گرایی مطرح است، تصریح کرد: در فضیلت‌گرایی هم اصول اخلاقی اصول مطلقی دانسته می‌شوند که به هر نتیجه برسد وظیفه داریم آن را عمل کنیم. علامه طباطبایی این سه مسلک را به صورت ترکیبی مطرح کرده است یعنی قائل به نوعی فضیلت‌گرایی پیامدگرایانه است. پرسش این است که این مسالک به تعبیر علامه آیا پیوستگی ندارند و گسست بین آنها حاکم است و برای انتقال از یکی به دیگری باید از یک ساختاری به ساختار دیگر برویم یا اینکه نسبت میان آنها رابطه طولی است و تقدم و تاخر بین آنان وجود دارد.
مراتب سه‌گانه اخلاق از منظر علامه طباطباییهوشنگی با اشاره به مسالک و مراتب اخلاق سه‌گانه یعنی فلسفی(دنیوی)، اخلاق توحیدی قرآنی و اخلاق انبیای سلف از منظر علامه طباطبایی، افزود: از منظر ایشان اخلاق قرآنی در انبیای سلف و متون قبل از قرآن پیشینه نداشته است؛ اولین مسلک از این جهت فلسفی نامیده شده است که کسانی مانند ارسطو آن را مطرح کردند؛ در این مسلک نفس قوای نباتی، حیوانی و انسانی دارد و ما باید برای وصول به ملکات فاضله باید این قوا را تعدیل و تحت کنترل عقل درآوریم و سعادت مترتب بر این فضایل و ملکات است.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به معیار فضیلت در این دیدگاه، اظهار کرد: ارسطو در اینجا حد وسط را بیان کرده است یعنی حد وسط بین افراط و تفریط را ملاک قرار می‌دهیم مثلا جبن، تفریط و تهور افراط و شهوت هم در بحث عفت، زیاده‌روی است. علامه یک حق اجتماعی را هم از این بحث استفاده کرده است یعنی این مسلک با اینکه مورد قبول نیست ولی در عین حال آن را خالی از حقیقت نمی‌داند و حقیقت آن را مورد توافق اجتماع عقلا می‌داند.
وی تاکید کرد: نکته مهم این است که ما فضیلت‌مند می‌شویم تا به یک امر و سعادت دنیوی برسیم. یعنی اگر کسی عفت داشته باشد این امر موجب سرافرازی و عزت و احترام من نزد دیگران است ولی اگر اهل طمع و آز باشم نوعی خفت در نزد دیگران خواهم داشت. صدق، اعتماد مردم را به همراه دارد و نوعی اخلاق انتفاعی ایجاد می‌کند.
هوشنگی با بیان اینکه در این اخلاق، خدا و آخرت مطرح نیست و به تعبیری سکولار است یعنی ما صداقت و خوبی انجام می‌دهیم تا جامعه بهتر و زندگی دنیایی بهتری داشته باشیم، اضافه کرد: البته در این اخلاق سکولار، علامه به مفهوم نسبیت‌گرایی هم اشاره دارد زیرا نسبیت‌گرایان معتقدند که اخلاق دارای اصول ثابتی نیست و بسته به فرهنگ و قومیت و جغرافیا و ملیت، بایدها و نبایدها هم فرق دارد و اخلاق تابع تحولات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است.
هوشنگی با اشاره به اخلاق انبیای سلف، اظهار کرد: انبیا ما را از رذایل پرهیز و به فضایل توصیه کرده‌اند و این موارد ما را به سعادت دنیوی و اخروی می‌رساند؛ این مسلک در قرآن کریم آمده و مهر تایید هم خورده است: إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَیٰ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ ۖ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ ۚ وَمَنْ أَوْفَیٰ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ ۚ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ ۚ وَذَٰلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ یعنی بهشت را در قبال اینکه مؤمنان، جان و مال خود را در مسیر حق خرج می‌کنند وعده داده است یا آیه «قُلْ یَا عِبَادِ الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّکُمْ ۚ لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هَٰذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ ۗ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ ۗ إِنَّمَا یُوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسَابٍ».
استاد دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به حق اجتماعی و حق واقعی با بیان اینکه در تعالیم انبیا حق اجتماعی نفی نمی‌شود ولی اصل، آخرت است، بیان کرد: خداوند فرموده است که آخرت خیر و ابقی و باقی است؛ علامه از حق اخروی به حق واقعی در برابر حق اجتماعی یاد می‌کند یعنی همه حقیقت، امور اجتماعی و مذموم و پسندیده این دنیایی نیست بلکه یکسری مصالح واقعی اخروی وجود دارد که سعادت انسان در گرو آن است گرچه این سعادت با سعادت دنیا در تضاد نیست.
وی اظهار کرد: کسانی که دین لقلقه زبان آنان است و ایمان و معرفت لازم را ندارند چه بسا در مسلک اول به سر می‌برند یعنی به دنبال امر اجتماعی و حیثیت اجتماعی هستند ولی فرد اگر تحت تعالیم انبیا نسبت به مبدا و معاد آگاهی لازم را پیدا کند و پی ببرد آخرت، باطن دنیاست و سعادت واقعی در گرو مصالح و مفاسد واقعی است به مرحله دوم ارتقا خواهد یافت و به حق واقعی در برابر حق اجتماعی خواهد رسید.
نیت؛ عامل تفاوت میان فضیلت‌گرایی اجتماعی و اخرویهوشنگی تصریح کرد: نوع اول از اخلاق، فضیلت‌گرایی پیامدگرای دنیوی است یعنی می‌خواهد منفعت اخلاق را در دنیا ببرد؛ نوع دوم یعنی اخلاق انبیای سلف، فضیلت‌گرایی پیامدگرای اخروی است و در هر دو مسلک، فضیلت وجود دارد؛ علامه بر شباهت این دو در این مسئله تاکید کرده است ولی به تعبیر ایشان قرآن کریم مسلک اول را رد کرده و مسلک دوم را تایید فرموده ولی آن را کامل نمی‌داند. تفاوت این دو مرحله هم در نیت نهفته است یعنی کسانی فضایل را با نیت خیر دنیوی انجام می‌دهند ولی گروه دیگر برای خیر اخروی این کار را می‌کنند.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه نوع سوم، اخلاق قرآنی توحیدی است، تصریح کرد: علامه فرموده است انسانی که در مراتب ایمان پیشرفت کرده و به توحید رسیده است (چه توحید نظری و به خصوص توحید عملی) مستغرق در خدا خواهد شد و در دل مجذوب خدا و مستغرق در اسمای حسنای الهی خواهد شد؛ قرآن کریم فرموده است: وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْدَادًا یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ ۖ وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ. در این حالت به لحاظ اخلاقی این فرد موح نه دنبال فضایل و به خودی خود پرهیز از رذایل و بهشت و جهنم است بلکه فقط مراد او ابتغاء وجه الله و کسب رضایت خداوند است و این مسیر را از طریق عبودیت عاشقانه طی می‌کند. به تعبیر علامه در اینجا رذایل و فضایل رها نیست و فرد متخلق به فضایل است ولی نیت او از کسب فضایل رسیدن به خیر دنیوی و خیر اجتماعی و حتی بهشت و جهنم و خیر اخروی نیست بلکه هدف، تنها جلب رضایت و مهر و حب خداوند است.
منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟